Tingatinga,arti qe te ben te buzeqeshesh

Tingatinga,arti qe te ben te buzeqeshesh





''Tingatika na tregon si ta shohim boten me shpirtin feminor brenda nesh.Eshte nje art gazmor,zbavites dhe shumengjyresh'',-shkruan Daniel Augusta,administrues i Shoqates se Kooperuar te Artit Tingatika.Ky art pasqyron Afriken,boten e kafsheve dhe kulturen e saj,vecanerisht ate te Tanzanise,djepit te ketij arti.



Stili Tingatinga e ka marre emrin nga ideatori i saj,Eduard Said Tingatinga (fotoja lart),lindur ne vitin 1932.Gjate femijerise,peizazhi dhe kafshet e egra perreth fshatit te tij,ne jug te Tanzanise,me sa duket i lane mbresa te thella.Kur ishte ne mes te 20-ve,ai iku nga shtepia per te kerkuar pune dhe nje jete me te mire.Me vone,u transferua ne kryeqytetin e Tanzanise,Dar-es-Salam,dhe gjeti pune si bahcevan.Gjate mbremjeve,Eduardi e shprehte talentin artistik duke luajtur muzike dhe duke kercyer,madje u be i njohur si interpretues i zoti.



Viti 1968 shenpoi nje pike kthese ne jeten e tij.Ai filloi nje pune si roje pavijoni ne spitalin shteteror Muhimbili te Dar-es-Salamit.Atje gjeti kohe ti shprehte kujtimet e gjalla dhe mbresat e femijerise ne nje stil artistik te vetin.Keshtu lindi arti Tingatinga.Eduardi nuk kishte mundesi te blinte penela,bojera,pigmente dhe vegla te tjera te posacme per te pikturuar.

Keshtu perdori materiale qe cdokush mund ti blinte ne nje dyqan materialesh ndertimi.Per shembull,per boje perdori smaltin qe lyheshin bicikletat dhe per ''kanavace''perdori copa kompensate qe nga njera ane ishin te lemuara dhe me luster,te perkryera per te pikturuar imazhe vezulluese.



Stili i piktures se Eduartit ishte i thjeshte.Perdorte nje ose dy ngjyra per sfondin dhe me pas e mbushte kuadrin vetem me nje figure-nje kafshe afrikane me ngjyra te ndezura dhe si njefar karikature.Nuk i shtonte asgje tjeter sfondit.
Eduardi lejonte ta shihnin tek pikturonte vetem pak miq e te aferm.Shpejt disa prej tyre u bene ''studente'' te tij dhe stili i piktures qe krijoi,filloi te perhapej.

Qe nga vepra e pare,arti Tingatinga ka perdorur ngjyra te forta dhe figura te thjeshta me konture qe bien ne sy.Megjithate,me kalimin e viteve,ky stil eshte perpunuar,duke shtuar elemente e figura te tjera ne cdo veper.Ne fakt,disa artiste i mbushin pikturat me njerez,kafshe dhe lloj-lloj objektesh.


Burimi i frymezimit

Arti Tingatinga ka nje burim te pashtershem frymezimi-faunen dhe floren e larmishme afrikane:antilopa,buaj,elefante,gjirafa,hipopotame,luane,majmune,zebra e kafshe te tjera,si edhe lule,peme,zogj e peshq-sidomos ato me ngjyra te feksura.Nje sfond i parapelqyer eshte Kilimanxharo,mali me i larte ne Afrike qe ndodhet ne verilindje te Tanzanise.
Tingatinga moderne perpiqet te pasqyroje edhe vecorite e afrikaneve dhe kulturen e tyre.Nje veper mund te paraqite nje dite ne nje pazar plot gjalleri,nje vizite ne nje spital ose thjesht jeten e perditshme ne fshat.

Qe ne zanafille,arti Tingatinga u ka dhene afrikaneve te talentuar nje mundesi per tu shprehur dhe ne te njejten kohe u ka siguruar te ardhura shtese aq te mirepritura per familjen.Ne fakt,artistet Tingatinga kane formuar nje shoqate piktoresh me qender ne Dar-es-Salam.Madje,disa vazhdojne traditen e pikturimit me smalt bicikletash.Sikur Eduard Tingatinga te ishte gjalle (ai vdiq ne vitin 1972),patjeter do te buzeqeshte po te shihte sa i famshem eshte bere arti qe shpiku ai.