Panteizmi,mësim që njëjtëson hyjnoren

Panteizmi



Panteizmi (nga gr. pan = gjithë, mbarë, krejt dhe theos = Perëndi; fjalë për fjalë do të thotë «Perëndia është gjithçka» dhe «Gjithçkaja është Perëndi») është një mësim që njëjtëson hyjnoren me gjithësinë dhe dukuritë e saj. Panteizmi beson se nuk ka perëndi pa lëndën, fuqitë, dhe ligjet e shfaqura në gjithësi.

Panteizmi është një mësim që veçorizon shumë Budizmin dhe Hinduizmin, dhe paraqitet në shkrimet hinduiste të Vedas dhe Bhagavadgitas. Shumë filozofë grekë kanë ndihmuar në themelimin e panteizmit perëndimor.

Në mesjetë dhe rilindje, tradita rrodhi më pas në neoplatonizëm, dhe në besimin judaiko të krishterë në misticizëm. Në qindvjeçarin e 17-të Spinoza formuloi sistemin më të përparuar panteistik, duke argumentuar se Perëndia dhe natyra janë dy emra pak a shumë për një realitet.

Emërtimi mendohet të jetë sajuar nga Gjon Toland në shk. 18-të, por pikëpamjet panteiste janë shumë të lashta.